กระชับ

ต้นกระชับ-สมุนไพรไทย

ชื่อทั่วไป                  หญ้าผมยุ่ง (เชียงใหม่),ขี้อ้น (เหนือ,อีสาน) เกี่ยงนา มะขะนัดน้ำ(เหนือ),
                               ขี้ครอก(ราชบุรี),ขี้อ้นน้ำ(นครพนม),ขี้อันดอน(เลย),ซักบ้อเช้า(จีน)
ชื่อสามัญ                 Cocklebur,Burweed
ชื่อวิทยาศาสตร์         Xanthium strumarium Linn., X . chinense Mill., X.indicum Koen.
วงศ์                         COMPOSITAE

          เป็นไม้ล้มลุกสูงประมาณ 1 ม. กิ่งก้านมีขนขึ้นประปราย ใบเดี่ยวรูปสามเหลี่ยมจักเว้าลึก ริมจักเป็นฟันปบาผิวสาก ก้านยาว ดอกเล็กออกเป็นช่ออัดแน่น ดอกตัวผู้ ออกที่ปลายยอด ดอกตัวเมีย ออกเป็นช่อๆ ละ สองดอกที่ง่ามใบ ผลรูปไข่มีหนามนุ่มปลายโค้งสำหรับเกาะติดอยู่โดยรอบ เกิดตามที่รกร้างว่างเปล่าริมทะเลหรือริมตลิ่ง ขยายพันธุ์โดยเมล็ด

กระชับต้นไม่สูงใหญ่ มีผลเป็นยาได้

สรรพคุณสมุนไพร
ต้น                      รสเย้นเฝื่อน แก้ไข้จับสั่น ขับเหงื่อ ขับน้ำลาย ระงับประสาท แก้ไขข้ออักเสบ แก้ปวด
                          ประจำเดือน แก้มุดเกิด แก้โรคเกี่ยวกับทางเดินปัสสาวะ แก้กระเพาะอักเสบ แก้ปวด
                           กล้ามเนื้อรักษารโรคหิด แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้หวัด แก้ปวดศรีษะ ปวดหู ตำพอก
                           แผลแก้ปวดบวม ต้มเอาน้ำล้างอผล ฆาเชื้อโรคบาดแผล
ใบ                       รสเย็นเฝื่อน แก้โรคเกี่ยวกับต่อมน้ำเหลือง เริม งูสวัด พอกแก้ปวดบวม แก้พิษแมลงกัด
                          ต่อย สมานแผล ห้ามเลือด ดับพิษร้อน แก้ไข้ ขับปัสสาวะ
ราก                     รสขมเย็น เจริญอาหาร แก้วัณโรคต่อมน้ำเหลือง และ มะเร็ง สมานแผล ห้ามเลือด ดิบ
                          พิษร้อน แก้ไข้ ขับปัสสาวะ
ผล                     รสเย็นเฝื่อน แก้ไข้ทรพิษ บำรุงกำลัง แก้ริดสีดวงจมูก ระงับการเกร็งของกล้ามเนื้อ แก้
                          ปวดในโรคไจจ้ออักเสบ แก้อัมพาต แก้ลมพิษ แก้โรคท้องมาน ขับเหงื่อ แก้ร้อนใน
                          เมล็ด  รสเฝือน แก้โรคเรื้อน

ใบกระชับที่หลังบ้าน